چاپ قلمکار
توضیحات:
-
به نام خدا
چاپ قلمکار در تعریف «قلمکار» آمده است: «پارچه ای ساده و مازو شده از کرباس، کتان و غیره که بر آن به وسیلهی قالب و مهر، نقوشی تصویر کرده باشند و آن را به اشکال پرده، سفره، رومیزی و غیره درآورند در گذشتهی نه چندان دور، قلمکارسازی به «چیت سازی» و قلمکارساز به «چیت ساز» و حرقه و هنر قلمکاری به «چیت سازی» یا «چیت گری» مشهور بود. به گونه ای که هم اکنون «چیت ساز» نام خاندان بزرگی در اصفهان است که همچنان در عرصهی هنر قلمکارسازی فعالیت دارند و پارچههای چاپ قلمکار با کیفیت و متنوعی را تولید و عرضه می دارند. به طور کلی وجه تسمیهی قلمکار، به علت نوع تولید و نحوهی منقش کردن پارچه در آغاز پیدایش این هنر بوده است.
بدین معنی که در ابتدا روی پارچههای پنبه ای (از نوع متقال) و احتمالاً ابریشمی، با قلم نگارههای مورد نظر را نقاشی می کردند و نقوشی مختلفی را پدید می آوردند؛ ولی چون برای این نوع تولید، وقت زیادی صرف می شد. ضمناً نقوش رسم شده با قلم فاقد هماهنگی بود و باعث یکسان نبودن تولیدات می شد و همچنین قیمت تمام شده را نیز بالا می برد، بنابراین به واسطهی نیاز به تولید زیاد، قلم کارسازان انتقال نقوش به وسیلهی قالبهای حکاکی و کنده کاری شده بر روی پارچه را تنها راه چارهی این مشکل دانستند و به طراحی، حکاکی و کنده کاری قالبهای مورد نظر پرداختند؛ البته پس از یافتن راه حل جدید، به طور کلی نقش زنی به صورت قدیمی متروک نشد؛ بلکه برخی نگاره ها به وسیلهی قالب و طرحهای دیگر با دست نقاشی می شد، ولی به مرور زمان و به دلیل احتیاج به سرعت بیشتر در تولید، قلم کارسازی، به صورت فعلی یعنی استفاده از قالب برای کلیهی نگاره ها و نقوش متداول شد. در این طریقهی قلم کارسازی تنها نقصی که وجود دارد استفاده از رنگهای محدود با قالبهای مشخص است؛ در صورتی که در ابتدا که نقش زنی به وسیلهی قلم صورت می گرفت، این محدودیت در مورد استفاده از رنگ وجود نداشت و تنوع رنگی در تولیدات و خلاقیت هنری بیشتری مشهود بود. در رابطه با پیشینهی قلمکار، صاحب نظران و متخصصان ذیربط بر این عقیده هستند که بدون تردید قلمکار و قلم کارسازی از دورهی ایلخانی در ایران مرسوم بوده است؛ به این دلیل که در دورهی یاد شده، به علت حمایت و پشتیبانی خانان مغول، پارچههای منقوش چینی در بازارهای ایران فروش فوق العاده ای پیدا کرده بود و ایرانی ها نیز برای رقابت چینی ها هم چنین به منظور جلب نظر مغولان، دست به ابتکاراتی زدند که از آن جمله ابداع نقاشی روی پارچه با قلم یا به اصطلاح ابداع قلمکار نقاشی و سپس چاپ قلمکار با قالب و مهر بوده است مرکز مهم قلم کارسازی و تولید پارچههای قلمکار شهر اصفهان است. ضمن آن که باید گفت قلمکار به شیوهی نقاشی و با بهره گیری از قلم هم تا حدودی در شهر مذکور مرسوم است.